Para ve ödeme araçlarında yaşanan gelişmeler ile günümüzde sık sık duyduğumuz lakin tam olarak ne ifade ettiğine dair yeterli bilgiye sahip olunmadığını gözlemlediğimiz; “Açık Bankacılık”, “Fintech” ve “API” kavramlarından bahsetmekte fayda görüyoruz.

Açık Bankacılık; bankaların ve diğer geleneksel finans kuruluşlarının müşterilerin iznini alarak üçüncü taraf olan “Fintech” kuruluşlarına kullanıcıların bilgilerini paylaştığı sistemdir. Açık Bankacılık, iznini aldığı müşterilerin bilgilerini “Fintech” kuruluşlarına “API”leri vasıtasıyla aktarır. Finetech ise Finansal Teknoloji’dir. Özel algoritma ve yazılımlar kullanarak hem işletmelerin hem de tüketicilerin finansal operasyon süreçlerini daha hızlı ve iyi bir şekilde yönetmelerini sağlar. AISP, müşterilerin farklı bankalarda bulunan hesaplarına ilişkin bilgileri tek bir platformda toplayarak kullanıcılara hesaplarının analiz edilmesini kolaylaştıran bir sistemdir.

Peki müşteriler neden Fintech uygulamasına ihtiyaç duymakta?

Günümüzde bankaların fiziksel konumları, uyguladıkları faiz oranları, kart masrafları, maaş hesapları, kredi limitleri gibi birçok nedene bağlı olarak kişilerin tercih ettikleri bankalar farklılık göstermekte. Kişiler farklı sebeplere dayanarak birçok bankanın müşterisi olmakta ve birden fazla internet bankacılığı ve mobil bankacılık kullanımına maruz kalmaktadır.

Açık bankacılıkta karşımıza iki önemli kavram çıkar. Bunlardan ilki Hesap Bilgileri Hizmet Sağlayıcıları, diğeri ise Ödeme Başlatma Hizmet Sağlayıcıları. Fintech Kuruluşları bu hizmetlerden birini veya ikisini lisansına alan kuruluşlardır. Böylece açık bankacılık ile bankalar müşteri bilgilerini üçüncü taraf “Fintech” kuruluşlarına müşterilerinin izni dâhilinde API’leri aracılığıyla iletir. Kullanıcılar/Müşteriler tek bir “Fintech” uygulaması ile bütün bilgilerine (kart, hesap, banka) erişebilir hale gelir ve kendisi için en avantajlı olan bankayı daha kolay karşılaştırıp kullanabilme olanağına sahip olur, kart bilgilerini her defasında manuel olarak eklemek zorunda kalmaz, hangi banka hesabına ne zaman kimden ödeme geldiğini görüntüleyebilir, ödemelerini daha hızlı şekilde gerçekleştirebilir. Sonuç olarak müşteri farklı banka hesaplarını tek bir platformdan görüntüleme, yönetebilme ve kullanabilme kolaylığına ve avantajına sahip olur.

 Türkiye’de Açık Bankacılığa İlişkin Yasal Düzenlemeler Nedir?

Öncelikle 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Türkiye’de ödeme sistemleri ve açık bankacılığa ilişkin temel hususlar belirlenmiştir.

7192 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la açık bankacılığın tanımı yapılmıştır. Ayrıca 2013 yılında yayımlanan 6493 sayılı kanunla ödeme hizmetlerinin denetim otoritesi BDDK iken 2019 yılında yayımlanan 7192 sayılı kanun ile TCMB’ye devredilmiştir.

01.12.2021 tarihinde TCMB’ce “Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. İlgili yönetmelik başta ödeme emri başlatma ve hesap bilgisi hizmetleri olmak üzere ödeme işlemlerine ilişkin düzenlemeler içermektedir. Yönetmeliğin Geçici 1’inci Maddesinin dokuzuncu fıkrasında yer verilen hüküm ile de; işlem hacmi açısından en büyük 10 bankanın 01.12.2022 tarihine kadar gerekli çalışmaların tamamlanıp BKM üzerinden “Fintech” kuruluşlarına müşterilerin bilgilerini paylaşması (müşterilerin rızası da alınarak) gerektiğini belirtmiştir. Bahis konusu 10 banka; Akbank T. A.Ş., Denizbank A.Ş., Garanti Bankası A.Ş., Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş., QNB Finansbank A.Ş., T.C. Ziraat Bankası A.Ş., Türkiye Halk Bankası A.Ş., Türkiye İş Bankası A.Ş., Vakıflar Bankası T.A.O. ve Yapı ve Kredi Bankası A.Ş’dir. İlgili bankalar yükümlülüklerini yerine getirmiş ve eylemsel olarak Fintech müşteriler tarafından aktif şekilde kullanılmaya başlamıştır.

Sümeyye Gökçe ÖZDEMİR