Zeynep Merdan’ın son yazısını okudum. Toplumsal dönüşümle birlikte gelen kıyafet serbestliğini, “abartılmış bir özgürlük” olarak gördüğünü söylüyor. Herkesin fikrine saygım var. Ancak yazıda bir detay vardı ki, kalbime bir taş gibi oturdu: Sınava alınmayan genç bir kızın sınav kapısında, gözyaşları içindeyken çekilmiş bir fotoğrafı, kıyafeti yüzünden eleştiriliyor.

Bu bir genç kız. Belki hayatının sınavına girmek için sabah karanlığında kalktı, heyecanla hazırlandı. Kapıda durduruldu. Sebep? Üzerindeki kıyafet. Belki de kuralların detayını bilmiyordu. Belki sadece kendini böyle iyi hissediyordu. Ama o sabah, yalnızca sınav dışı bırakılmadı — kamuoyunun önünde teşhir edildi, kıyafeti üzerinden onuru sorgulandı.

Ve biz neyi tartışıyoruz?

Bu kızın gözyaşlarını mı? Hayalini yitirişini mi? Sınav hakkının elinden alınışını mı?

Hayır. Biz onun kıyafetini tartışıyoruz. Sınava alınmadığı o anın acısını, kıyafeti yüzünden hak ettiğini düşünenler var. Oysa kıyafet değil, muamele tartışılmalıydı. Bu ülkede genç bir kız, bir sınav kapısında yalnız bırakıldı. Ve biz ona değil, tişörtünün kesimine baktık.

Toplum, görünene saplandıkça özünü kaybeder. Dekolteyi tartışmak kolay. Değeri konuşmak zordur. Görgü ve nezaket, başkasının hayatına sınır çizmek değil; onun sınırına saygı duymaktır.

Toplumda her gün kadınlar sokakta, okulda, evde görünmez saldırılara maruz kalırken…
Biz gözyaşı içindeki bir genç kıza, kıyafeti yüzünden bir saldırı daha mı ekleyeceğiz? Hem de bunu bir kadın kaleminden okuyarak?

Bir kadın istediği gibi giyindiğinde onun aklı, ahlakı ya da değeri tartışmaya açılıyorsa… Asıl sorunu orada aramalıyız. Dekolteyle ölçülen bir ahlak anlayışı, başörtüsüyle belirlenen bir saygınlık çizgisi bizi nereye götürür?

Bugün sokakta yan yana yürüyen iki kadın düşünün. Biri askılı bir elbise giymiş, diğeri başörtüsünü sıkıca bağlamış. Farklılar mı? Elbette. Ama biri diğerinden daha az değerli mi? Hayır. Çünkü değer, kumaşın miktarıyla değil, insanın duruşuyla ölçülür.

Kıyafet tercihi bir bireysel özgürlük alanıdır. Elbette toplumda saygı, görgü, denge önemlidir. Ancak bu denge, başkalarının hayatına müdahale ederek değil; kendi sınırlarımızı koruyarak kurulur. Biri eteğini diz üstü giydi diye “toplumu bozan” ilan etmek, ötekinin başörtüsünü “çağ dışı” görmekle eş değerdir. Her ikisi de aynı tahakküm duygusunun ürünüdür.

Kıyafete değil, zihne bakalım. Dekolteye değil, değere odaklanalım. Çünkü bir toplum kıyafetle değil; ahlakla, empatiyle, adaletle ayakta kalır.

Farklılıklar içinde birbirimize saygı duymayı öğrenmediğimiz sürece ne kadar kapansak da çıplağız. Ne kadar örtünsek de korunmasızız. Ne kadar giyinsek de birbirimize çıplak bakıyoruz.

İşte bu yüzden sormak istiyorum:
Dekolte mi tartışalım, değer mi?