Çok hızlı yaşlanıyoruz, robot yatırımı şart

Nobel Ekonomi Ödülü sahibi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Profesörü Daron Acemoğlu, Şahinler Holding Yılsonu Toplantıları kapsamında, sunum yaptı ve yakın gelecek için önemli akımları, fırsatları ve riskleri anlattı. Acemoğlu, dünya genelinde yaşlanan nüfus sorununun büyüdüğünü belirterek, “Türkiye’de de çok tehlikeli gelişmeler var. 1960’larda, 50 yaş üstü nüfus yüzde 50’nin altındaydı. Önce Japonya hızlı yaşlandı, sonra da bütün dünya yaşlandı. Çin daha da hızlı yaşlanacak ve bu gelişme Çin’i değiştirecek. ABD daha yavaş yaşlanacak, göçmeni çok. Türkiye’nin yaşlanması, Japonya gibi çok hızlı olacak. Türkiye buna kesinlikle hazır değil” dedi. Bu tablonun söylediğine ters olarak Türkiye’de erken emeklilikler sağlandığını vurgulayan Acemoğlu şunları söyledi: “İnsan kaynaklarını daha iyi kullanmak yerine daha kötü kararlar alıyoruz. Böyle yaşlanıyorsak bunun ekonomik maliyeti nedir? Çok yüksek olacak. 20-49 yaş daha üretkendir, şimdi iyiyiz ama sonra sıkıntı büyüyecek. Bazı ülkelerde yaşlanmaya rağmen refah seviyesi düşmedi. Cevap: teknolojinin devreye girişinde yatıyor. G. Kore dünyanın en yaşlı ülkelerinden ama refah seviyesini koruyor. Çünkü yoğun olarak robot kullanıyor. Almanya ve Güney Kore’de robot patlaması var. İnsanları da daha iyi teknisyen yapıyorlar. Yaşlanan diğer ülkeler de robot yatırımları yapıyor. Türkiye de bunu doğru şekilde yapabilmeli” dedi.

Daron Acemoğlu, küresel değişimlerin de riskler ve fırsatlar barındırdığını, Rusya-Ukrayna Savaşı, Çin-ABD Rekabeti gibi konuların her şeyi değiştirebildiğini söyledi. Bunun dünya düzeninde belirliliği ortadan kaldırdığını vurgulayan Acemoğlu, şöyle konuştu: “ABD’nin ithalatında Çin geriliyor, Tayvan, Vietnam öne çıkıyor. Türkiye ise tehlikeli bölgelere yakın. Mesela 3 jeopolitik riskten ikisinin tam ortasında. Bunlara hazır mıyız? İş dünyası hazır mı? Ne yazık ki değil. Mesela milli gelirde Türkiye son 20 yılda iyi büyüdü ama bir aşağı bir yukarı çalkalanıyor ve belirsizlik var. Bu nedenle şirketler geleceğe dönük yatırımlar yapamıyor. Teknolojik olarak da geriye düşüyoruz. Her 100 yılda bir kez olabilecek kadar karmaşık bir ortamın içindeyiz. Bunun fırsatları için insan kaynakları, eğitim, teknolojiyi doğru kullanmak, kurumsal olarak desteklemek, reformlar yapmak gerekiyor.”

 Yapay zeka, fakirliği atrıtacak!

Prof. Acemoğlu, yapay zeka için yatırımların şimdiden 1 trilyon doları geçtiğini, ABD, Avrupa ve Çin’de korkunç ve hızlı gelişmeler yaşandığını söyledi. Acemoğlu, “En büyük umudumuz, insana karar vermede, teknik konularda hatta yaratıcı işlerde yardımcı olacak doğru bilgi için kullanılabilmesi. Yapay zekanın gelişme hattında bir dizi engeller çıkacak. Toplam açısından bilginin kontrolünün tekelleşmesi önemli problem olabilir. Şimdiki modellerin tasarımı da insanın bilgeliğini kullanmayı kolaylaştırmıyor” diye konuştu. Acemoğlu, yapay zekanın insanlara daha iyi iş yaptırmak yerine onların işini almak için kullanılması gibi bir sorunla da karşı karşıya gelindiğini söyledi ve şöyle devam etti: “Teknolojiyi sadece otomasyon için kullanmak eskiden beri tartışılıyor. ABD’deki ücret sisteminde son 40 senede reel ücretlerde iyileşme görülmedi hatta gerileme yaşandı. Bunun otomasyon ve dijitalleşmeyle ilgisi var. Her demografik grubun dijital otomasyondan ne kadar etkilendiğine bakınca ABD’deki eşitsizlik patlamasının yüzde 60’ının otomasyondan geldiğini görülüyor. Paylaşılan büyüme yerine büyük kesimin fayda görmediği bir büyüme oluyor. Çünkü dijital teknoloji insanların verimliliğini artırmak için kullanılmıyor. Bu, yapay zekada nasıl olacak? Maalesef o da otomasyon ile aynı yönde. ABD’de 2010’dan sonra yapay zeka kullanımında patlama oluyor ve ağırlıklı olarak otomasyonda kullanılıyor. Eleman alımları hızla düşüyor. Makine her şeyi sizden iyi yapıyorsa birçok yerde makine kullanırsak her şey daha iyi olur mu? Patent sayısı da hızla artıyor ama toplam faktör verimliliği büyümesi yok.”